Naskah Teater Tradisi Japin Carita
BACINA BUTA
Karya: Faisal Refki
(11 September 2023)
(Adaptasi dari Kisah Handap “Bacina Buta” karya Hatmiati Masy’ud)
TOKOH:
Rasidi
Marpuah
Abah Marpuah
Abdurrahman
Acil Mawar
Agus
Usup
Pambakal
BABAK I
MARPUAH MASUK
Marpuah : (gagarunum sambil basasapu)
RASIDI MASUK
Rasidi : kanapa pulang maka haharumbu? Laki hanyar bangun guring sudah diranguti, jaka pang ditawari banyu kah, napa kah. Ni kada, masam muha.
Marpuah : datang dimana pian malam tadi, maka parak subuh hanyar bulik?
Rasidi : aku datang bakawanan di gardu, kanapa?
Marpuah : cah, buhung. Pian ni kada sayang, ka ai!
Rasidi : Napanya? napang nang ikam kahandaki? Sambat haja.
Marpuah : Ulun lapah hudah wan pian ni, pian katuju bangat mawarung, bajalanan bakawalan kada manantu, ulun maka am kada tahirani, tabulik pulang kaya bahari.
Rasidi : Babujur bapandir, kaluku kaya nang masi.
Marpuah : Napang garang, pian handak mamunahakan ulun kah?
Rasidi : Ikam ngini, kada maras kah lawan hubungan kita? Kaluku bujuran, maingui tangis kaina.
Marpuah : Pian nang kada maras, sarik saikit maancam handak mamunahakan, kamahiran!
Rasidi : Ikam luku nang handak?!
Marpuah : Punahakan ulun wayahini jua!
Rasidi : Mun damintu kahandakmu, hiih, ikam kupunahakan!
RASIDI KELUAR
MARPUAH KELUAR
BABAK II
AGUS & USUP MASUK
Agus : sup, aku hiran kam lawan kita badua nih?
Usup : hiran kanapa Gus?
Agus : ca pikirakan, parasaan malam tadi kita bakawanan disini sampai urang maayat lawan Rasidi jua, ni baiuskan maka disini pulang kita bacungul, maapa?
Usup : barang ai maapa kah, daripada dirumah ungut ungut mahabisi baras, baik kasia, siapa tahu ada nang manawari gawian. Barang ham manabas kumpay kah.
Agus : nasib haja pang kita nih Sup lih, kanapa garang bahari kada sakulah babujur, mambulus katiya mambulus wayah sakulah, paampihannya jadi ratik wara.
Usup : kada kawa ai kawan ai, takdir sudah ngarannya.
Agus : takdir nang disalahakan. Jaka ada gawian pasti, nyaman kawa babini, lihati Rasidi, nyamannya inya baisi bini hudah, ada haja kawan guring.
Usup : parasa ikam banarai nyaman si Rasidi tuh, takuni ha inya, lapah jua ai maungkusi bini.
Agus : paling kada han ada haja kikipungan, kita ni am dimapa? Kamana mangadu?
ACIL MAWAR MASUK
Acil Mawar : nahh.. pas banar, Agus lawan si Usup. Ey buhan ikam badua, sungsungnya mahantayung digardu, maapa?
Agus : mahadangi dapat razaki cil ai.
Usup : datang dimana pian cil?
Acil Mawar : aku imbah maantar anak ku sakulah, ni handak kapasar. Ey ey ey.. buhan ikam baisukan tadi mandangar lah urang baabutan?
Agus : baabutan napang? Urang manyinsu kalu dihutan.
Usup : atau bisa jua urang manyatum aspal di darat situ.
Acil Mawar : lain. Rasidi lawan Marpuah!!
Agus & Usup : ay, kanapa pulang?
Acil Mawar : bah, nang kaya ajin ai, bakalahian pulang, napa kah tu nang dihualakan pina bahahampas piring. Panas talingaku mandangar dihiga rumah.
Agus : naahhh.. bisa gara gara malam tadi saku kita bulikan parak subuh.
Usup : bujur, ikam jua pang manahani si Rasidi sakira kada sungsung bulik, maka tahu haja bininya kada katuju amun si Rasidi kalawasan bakawan.
Agus : ay kanapa maka aku, aku tuh sudah handak bulik, tapi buhanmu nang kada mau mangalah main catur, tu gin amun kada urang maayat di langgar bisa kada babulikan.
Acil Mawar : uuuu.. buhan mu badua kah nang mambawai si Rasidi bakawanan sampai subuh, hayuu. Ayuha lah, aku handak balakas kapasar nah, kaina habisan iwak. Assalamuallaikum.
Agus & Usup : waallaikumussalam
ACIL MAWAR KALUAR
Agus : kayapa nih Sup, bajauhan haja kah kita matan sini, musiyah Rasidi kasia, aku asa kulir batamu wan urang imbah bakalahi nih, kaluku tapalit gatahnya kita.
Usup : hiih, sama ai jua. Pantas ai pas aku turun pada rumah handak kasini tadi, aku tasulisih lawan Marpuah, pina mambawa tas ganal ha, ku kira handak tulak ka banjar saku.
Agus : bah, nyata dah bulik karumah kuitannya, bapunahan pulang saku.
Usup : umai leh, amun sawat bapunahan, talu kali dah, kada kawa diapa apai lagi tu.
Agus : iya am dah. Lakasi ha dah kita bajauhan nah.
AGUS & USUP KALUAR
BABAK III
MARPUAH MASUK
Marpuah : (sambil manangis basisigan) purun banar pian ka ai mamunahakan ulun, talu kali hudah, kada pacang kawa lagi kita babulikan, kada tahu lagi dah ulun kayapa kainanya.
ABAH MASUK
Abah : umai umai Marpuah, asa marista aku malihat ikam ingui ingui manangis, gasan napa lagi ditangisi si Rasidi tuh, babubuang banyu mata. Jaka aruah mamamu masih hidup, tahu ikam manangis kaya ini, bisa sakit hati banar saku sidin. Dah ampih lagi manangis.
Marpuah : (sambil manyapui banyu mata) inggih bah.
Abah : awas haja bila si Rasidi tuh wani kasini, kada ku baraiakan tu pang manjajak rumahku, apalagi sampai manamui ikam Marpuah ai. Dasar binahung karing!
RASIDI MASUK
Rasidi : (matan luar rumah bahiyau) assalamuallaikum
Abah : (lakas mangaluari) Bamandak, ikam kada kubariakan manjajak rumahku. Binimu ngini kada kawa dimantuki lagi. Hudah talu kali ikam mamunahakan.
Rasidi : Ulun bah ai, handak batamu lawan anak pian.
Abah : Kada kawa, ikam mandangarah? Bulik ikam. Aku kada rigi rumahku dijajak minantu nang kada tahu dibasa ngini, babaya bakakalahi bapunahan. Sutil bangat ikam mamunahakan binimu.
Rasidi : tapi bah…
Abah : bajauh, bulik jar ku! Lakasi!!
RASIDI KELUAR
Abah : ikam Marpuah ai, masuk kakamar, ampih lagi manangis, bari supan kadangaran urang.
Marpuah : inggih.
MARPUAH KELUAR
Abah : dasar jua kakanakan wayahini, macam-macam kalakuan, bilang sadang.
ABAH KELUAR
BABAK IV
MARPUAH MASUK
RASIDI MASUK
(Rasidi manyambang Marpuah nang imbah batatapas ka jamban)
Rasidi : Ding, hadangi hulu, kaka handak bapandir. Ding, kita babulikan haja, hakun lah? Maras kaka ding ai.
Marpuah : Kada kawa, jar abah pamali.
Rasidi : Munnya kaka mandatangi abah pang kaya apa, bapadah? Kita bubujur sakali ni, dingai, kada sarana bakalahian lagi. Kaka jua pang nang tasalah. Kaya apa am ding?
Marpuah : Tasarah haja ka ai.
Rasidi : Kaina malam ding lah, kaka karumah. Mudahan abah ampih dah sarik.
Marpuah : (baunggut) bajauh dah pian, kaluku ada nang malihat, kada nyaman. Ulun handak bulik jua nah.
RASIDI KALUAR
MARPUAH KALUAR
BABAK V
ABAH MASUK
Abah : (maitihi gambar umanya Marpuah) ding, kayapa jua nasib anak kita saikung nih, maras aku malihat, saban malam ingui ingui manangisi bakas lakinya si Rasidi tuh. Tasalah kah yu aku mahakuni Marpuah kawin lawan Rasidi samalam tuh? Jakanya tahu cagar anak kita sakit hati kaya ini, kadanya hakun aku mangawin akan Marpuah lawan Rasidi. Jakanya ikam masih ada, kawa haja ikam mangawani inya disini. Ya Allah ai, mudahan kami disini kuat haja, mudahan ikam disana tanang haja jua.
RASIDI MASUK
Rasidi : Assalamuallaikum.
Abah : Waallaikumussalam, nangapang habar rasidi?
Rasidi : Ulun ngini bah ai, bailang ka sia handak batamuan lawan anak pian, asa kaganangan ulun. Wan jua, bah ai, ulun ni handak bamantukan pulang wan Marpuah.
Abah : Ikam ngini Rasidi ai, hudah talu kali ngini nah mamunahakan Marpuah, purun haja lagi lih handak mambuliki. Pamali managuk liur saurang nang hudah taludahakan.
Rasidi : Dimapaam bah?
Abah : Kada kawa, rasidi ai. Hudah talu kali ngitu kada kawa bamnantukan lagi nang kaya masi. Ikhlasakan haja hudah. Mun ikam bajudu pulang wan Marpuah, kaina ai mahadangi Marpuah balaki kalian hulu, basarakan, hanyar kawa pulang kawin wan ikam. Mun wahini kada kawa Rasidi ai.
Rasidi : Umai bah, asa kada kawa manyandang ulun. Napang ulun maka kadamia. Sakit pada kayap, bah ai, mun tapisah wan Marpuah.
Abah : Ikam ni Rasidi ai katuju gagarusuh. Matinyaam pandir sarak ngitu kada kawa digagayaakan. Ngini napa napa sarak, saikit-saikit mamunahakan wan bini. Amun maguni handak, kada sarana asa hambus pandir sarak. Tagal, dimapang jua mun hudah kaya ngini. Kada kawa dibuliki baasa kaya sarajin. Amun bubur kawa haja dimakan-makan, ngini hangit dah, Rasidi ai. Manangis banyu mata darah ikam tatapai kada kawa babulik wan Marpuah.
Rasidi : Bah, ulun handak bangat babulikan wan Marpuah.
Abah : Dimapang handak mamaksa, pamali, haram. Batakun ikam ka tuan guru. Magun kah urang nang hudah talak talu kali ngitu bamantukan pulang? Amunnya jar tuan guru bulih haja, ayu aku nikahakan baasa buhanmu malam ngini jua.
Rasidi : Inggih bah ai, suwahai jua ulun batakun. Pamali jar.
Abah : Han, napang tia? Mun hudah tuan guru ngitu nang mamadahi, napang ikam maka handak mamaksa?
Rasidi : Bah, kawinakan Marpuah, bah ai, wan siapakah. Imbah ngitu suruh inya sarak.
Abah : Urang kawin ngitu kada kaya manukar baju, imbah kada sadang kawa dibulikakan.
Rasidi : Bah, tulungi ulun. Ada ai kawan ulun nang kawa disuruh mangawini Marpuah. Abdurrahman ngarannya.
Abah : Umai, kababangatan pintar ikam ngini Rasidi ai.
Rasidi : Imbah pang, maras, bah ai ulun.
Abah : Amun ikam ngini maras kada damintu bakalakuan. (bapikir) ayuha dah, tangah malam dah ari, bulik hudah ikam Rasidi ai. Kaina aku mamandiri Marpuah.
Rasidi : inggih, ni bujuran bah lah. kaina ulun mamandiri Abdurrahman jua bah ai, mudahan inya hakun. Ayuha, ulum bulik hulu. Assalamuallaikum.
Abah : waallaikumussalam.
RASIDI KALUAR
Abah : bah iyaam dah, ayuha, kadapapa jua, mudahan ada haja juduhnya.
ABAH KELUAR
BABAK VI
ABDURRAHMAN MASUK
Aman : bujur jua kah napa jar Agus wan Usup nih, Rasidi handak mambawi aku bapandiran di gardu basanjaan, panting bangat jar, napa kah hajat. Satutumat barang lagi nah kuhadangi,bilanya kada cungul, aku bulik.
RASIDI MASUK
Rasidi : assalamuallaikum
Aman : waallaikumussalam, Alhamdulillah dating jua akhirnya, napa tadih jadi handak mambawi bapandiran?
Rasidi : langsung haja nah Man lah, aku nih handak minta tulung lawan ikam. Mudahan ikam hakun mambantui.
Aman : insyaallah amunnya kawa, pasti kubantui.
Rasidi : aku tahu ikam wyahini balu ditingal mati bini, hakun lah ikam kawin lagi?
Aman : aku nih Rasidi ai hakun haja, tagal, ada lah babinian nang hakun wan aku nang balu nih?
Rasidi : ada!
Aman : siapa urangnya?
Rasidi : Marpuah, bakas biniku.
Aman : ai, hadang hulu, kada salah danger lah aku nih?
Rasidi : kada salah, bujuran. Makanya aku maminta tulung lawan ikam, hakun lah mangawini akan bakas biniku, aku nih handak bamantukan lawan inya, tagal kada kawa lagi, marga kami sudah talu kali talak.
Aman : nah am, batambah bingung aku nah. Nang kayapa kisahnya?
Rasidi : jadi kaya ini, ikam kawini akan Marpuah, tagal babatas talu bulan haja, imbah nitu sarak akan, supaya aku kawa bamantukan lawan Marpuah.
Aman : mohon maaf mohon ampun Rasidi lah, aku kawa wani manggaya akan bakawinan. Maaf banar, aku baundur.
Rasidi : (balutut maminta tulung) tulung banar nah kawan ai, aku kada tahu lagi kayapa caranya, nang kaya ini pang sudah cara nang baik sakira aku masih kawa babulikan lawan Marpuah. Aku sayang banar masih lawan inya. Marpuah lawan abahnya sudah jua kupadahi, hakun haja jua buhannya, ikam nya ja lagi nah kayapa. Tulung banar nah.
Aman : (bapikir satumat) ayuha, ku tulungi, mudahan ikam masih bajuduh lawan Marpuah.
Rasidi : Alhamdulillah, (maragap Aman) tarimakasih banar aku lawan ikam Abdurrahman ai.
Aman : ayuha dah, kaina aku badatang karumah Marpuah. Lamun kayaitu, aku bulik ai hulu nah, sanja dah.
Rasidi : hiih, sama ku handak bulik jua. Baimbai kita.
ABDURRAHMAN & RASIDI KALUAR
BABAK VII
(tadangar dibalakang panggung suara akad nikah “ulun tarima manikahi Siti Marpuah binti Abdullah lawan maskawin saparangkat alat shalat dibayar tunai. Sahh!!”)
AMAN & MARPUAH MASUK
Aman : Ding, ka sia nah, duduk dihiga kaka. Ding, kita ni dua laki bini. Kawin kita ngini kada iincaan, ngini bujuran ding ai.
Marpuah : Inggih ka ai.
Aman : bauntung banar aku disuruh Rasidi mangawini ikam nih Marpuah ai, kada manyangka aku ikam bungas banar. Sayang banar si Rasidi mambuang ikam, pasti manyasal banar inya.
Marpuah : ulun kawa minta tulung lah lawan pian, ulun ni sudah jadi bini pian, salawas ulun jadi bini pian, ulun kada handak mandangar ngaran bakas laki ulun.
Aman : amun ngintu kahandak ikam, ku kabulakan.
(suara abah tadangar matan luar mahiyau mayuruh Marpuah wan Abdurrahman kaluar)
ABDURRAHMAN & MARPUAH KALUAR
BABAK VIII
ABAH MASUK
Abah : (sambil malihati gambar umanya Marpuah) kada karasaan talu bulan hudah umanya ai si Marpuah kawin lawan Abdurrahman, aku malihat asa bahagia banar pang anak ikam nih, himung jua aku malihat. Jaka ikam masih ada, ikam pasti himung jua malihat Marpuah bahagia, ampih marista. Alhamdulillah.
MARPUAH & ABDURRAHMAN MASUK
Abah : umay handak kamanaan?
Aman : handak mambawai bini ulun ka pasar malam bah ai, pian handak minta bawakan napa kaina, jagung bajarang kah? tarang bulan kah?
Abah : abah nih barang haja, napa nang ikam bawa, abah himung.
RASIDI MASUK
Rasidi : (mangagas mangatuk lawang)
Abah : nah siapa bakatuk lawang tuh, bukai pang Man.
Aman : (mambukai lawang)
Rasidi : Ikam ngini, Man ai, bahianat wan janji (manampar Aman). Jar hakun imbah kawin mamunahakan Marpuah, ngini hudah balanggar talu bulan tatap haja.
Abah : Rasidi, bulik ikam matan rumahku. Bila ikam kada bulik, kuhiyawakan pambakal, nyaman ikam ditangkap.
Rasidi : Bah, pian ni jua kada babujuran bajanji. Jar pian hakun mangawinakan Marpuah gasan sarat inya bamantukan wan ulun. Ngini nangapa jua, kadada habar buriniknya lagi.
Abah : Aku, Rasidi ai, kada kawa manyuruh Aman mamunahakan anakku. Aman wan anakku kada suwah tapahual. Baikan wan mintuha. Ikam bacaramin hulu babujur, disusuri buncu tapih saurang.
Rasidi : Marpuah, kasia ikam Marpuah. Marpuah, ikam hudah bajanji kawin satumat haja wan Aman, manang janjimu, Marpuah?
Marpuah : (sambil mamagut Aman) Purunnya lah pian manyakiti Aman, ulun kada rila.
Rasidi : Buhanmu nang purun, badusta badudua. Jar imbah kawinan, salajur basarakan!
Marpuah : Dimaapang handak bamantukan amun kalakuan saurang tatap haja kada sampuraka. Aman baikan wan ulun.
PAMBAKAL, AGUS & USUP MASUK
Pambakal : Napang kisahnya ngini ti, batangahmalaman ari maka bakalahian, mambari supan, tahu lah!
Rasidi : Pambakal, Marpuah wan Aman ni badusta wan ulun. Jar kawin satumat haja, nyaman ulun bamantukan wan Marpuah. Ngini kada, pambakal ai, buhannya nangini salajur sakalinya. Bajanji tagal badusta.
Pambakal : Rasidi, basabar ikam. Pamali batumburan marga bakas bini haja. Judu ngitu, Rasidi ai, kada kita nang ampun aturan. Ada Allah ta’ala. Ikam babanyak basabar. Mun ikam magun bajudu wan Marpuah, kaina ada haja tu jalannya. Dimapakah takawin haja tu pulang.
Agus : sudah Rasidi sudah, basabar. Bulikan dah kita, bawa batanang.
RASIDI, PAMBAKAL, AGUS & USUP KALUAR
Aman : Ding, salajur bapadah wan kaka nah, ikam ngini magun hajakah handak wan Rasidi? Amun ikam magun haja handak, ding ai, kaka rila haja malapas ikam malam ngini jua. Nyaman buhanmu bamantukan.
Marpuah : Kada ka ai, hudah jua ulun bubulatakan, lulunjungakan, tagal asa kada sanggup jua amun babulikan wan Rasidi. Talu kali sidin, ka ai, mamunahakan ulun. Sadang haja pinanya hudah ulun wan sidin.
Aman : Kaka ni kadapapa, ding ai. Kalukuai ikam kada nyaman nang ngaran hudah tajanji wan rasidi.
Marpuah : Ulun, ka ai, mun pian handak mamunahakan ulun malam damini jua, tasarah pian haja. Tagal, ulun kada pacangan jua bamantukan lagi wan Rasidi ngitu. Ulun hudah talanjur sakit hati. Amun dasar judu wan pian ni habis, maraha ulun balu.
SELESAI